Najpierw zrozummy, czym jest podatek Tobina, a następnie jak on działa. Podatek Tobina jest podatkiem nakładanym na krótkoterminowe transakcje walutowe w celu zniechęcenia do zmienności i spekulacji.
Co to jest podatek Tobina i jak działa?
Ten rodzaj podatku został po raz pierwszy zaproponowany przez amerykańskiego makroekonomistę i laureata Nagrody Nobla, Jamesa Tobina. Kiedy upadł system kursów walutowych z Bretton Woods, stałe kursy walutowe zastąpiono zmiennym i niestabilnym kursem wymiany, a w celu zmniejszenia tej niestabilności nałożono niewielki podatek – w wysokości 0,1% – od każdej kwoty waluty wymienianej z inną.
Celem Tobina było zniechęcenie do krótkoterminowej spekulacji walutowej, która utrudnia krajom prowadzenie niezależnej polityki monetarnej poprzez szybkie przenoszenie pieniędzy tam i z powrotem pomiędzy krajami o różnych stopach procentowych.
Propozycja ta nie spotkała się z zainteresowaniem w latach 70-tych, ale została przyjęta podczas azjatyckiego kryzysu finansowego pod koniec lat 90-tych. Obecnie podatek Tobina jest znowu modny, a Komisja Europejska forsuje szeroki podatek od transakcji finansowych. W założeniu podatek Tobina ma zniechęcać do krótkoterminowej spekulacji walutami i może być opisany jako kompromis pomiędzy całkowicie wolnymi a silnie regulowanymi globalnymi rynkami finansowymi.
Podatek Tobina: Jak to działa?
Zasada działania podatku Tobina jest dość prosta: zasadniczo jest on nakładany na krótkoterminowe transakcje walutowe. Opłata ta służy do kontrolowania pieniędzy, które przepływają przez rynki finansowe na rzecz wysokich krótkoterminowych stóp procentowych.
Zazwyczaj na rynku krótkoterminowym gwałtowne napływy i odpływy utrudniałyby bankom centralnym zarządzanie, dlatego podatek Tobina mógłby zniechęcać do zmienności i kontrolować spekulacyjne przepływy kapitału. Jeżeli okres posiadania kapitału jest krótki, obciążenie podatkowe będzie wyższe, natomiast jeżeli okres posiadania kapitału jest dłuższy, obciążenie podatkowe będzie niższe.
Korzyści wynikające z podatku Tobina
- Ze względu na obciążenia podatkowe zniechęca do napływu krótkoterminowego kapitału spekulacyjnego.
- W przypadku destabilizujących skutków przepływów kapitałowych, rząd lub bank centralny będzie miał czas na zastanowienie się i podjęcie niezbędnych działań, aby im przeciwdziałać.
- Podatek ten mógłby ograniczyć władzę, jaką rynki finansowe mają nad rządami krajowymi w zakresie ustalania ich polityki fiskalnej i monetarnej.
- Jest to część dochodów państwa.
Wady podatku Tobina
- Mogłoby to doprowadzić do zmniejszenia liczby transakcji finansowych, co z kolei mogłoby spowodować utratę miejsc pracy.
- Z powodu tego podatku wiele funduszy, takich jak fundusze emerytalne, uzyskuje niższe zyski, ponieważ banki po prostu przerzucają koszty podatku na klientów.
- Zwiększa to koszt kapitału dla inwestorów.
- Płynność aktywów ulega zmniejszeniu.
Wniosek
Podatek Tobina jest postrzegany jako dobre rozwiązanie problemu spekulacji walutowych, choć oczywiście nie brakuje jego krytyków i przeciwników. W zakresie, w jakim zmniejsza zmienność kursu walutowego, może również dać rządom więcej swobody w prowadzeniu polityki gospodarczej. Propozycji wprowadzenia podatku Tobina nie można jednak rozpatrywać w oderwaniu od szerszych wydarzeń na arenie międzynarodowej, w szczególności poszukiwania nowej globalnej architektury finansowej.
