Co to jest fundusz inwestycyjny i jak działa?

Aby zrozumieć, co to jest fundusz inwestycyjny i jak działa, musimy poznać pojęcia, które są tak samo ściśle związane z inwestycjami: wartość aktywów netto, akcje, spółka zarządzająca czy powiernik.

Fundusz inwestycyjny: Definicja

Fundusz inwestycyjny to instrument inwestycyjny, którego działanie polega na zebraniu wkładów pieniężnych różnych osób, fizycznych lub prawnych, w celu zainwestowania ich w różne inwestycyjne papiery wartościowe. Dzięki połączeniu kapitału różnych osób możliwy jest dostęp do różnych inwestycji na korzystnych warunkach w celu uzyskania ekonomicznego zwrotu dla uczestników.

Innymi słowy, fundusze inwestycyjne to instytucje pośrednictwa finansowego, których celem jest inwestowanie kapitału zgromadzonego od oszczędzających. Celem jest stworzenie wartości, poprzez zarządzanie szeregiem aktywów, dla zarządzających funduszami i oszczędzających, którzy w nie zainwestowali.

Aktywa

Fundusz może inwestować w szerokie uniwersum aktywów: obligacje, akcje, instrumenty pochodne, waluty, a także w produkty niefinansowe, takie jak nieruchomości czy surowce. Mogą też inwestować w dowolnym obszarze geograficznym. Muszą jednak przestrzegać filozofii inwestycyjnej.

Wszystkie fundusze rodzą się z określoną filozofią inwestycyjną i na niej opiera się podział portfela funduszu. Informacje te można łatwo znaleźć w prospekcie funduszu (KIID). W prospekcie znajdziesz informacje o maksymalnym procencie dochodu stałego/zmiennego, regionach, w które inwestujesz, czy ryzyko walutowe jest objęte ochroną, docelowym profilu inwestora funduszu inwestycyjnego, a także o opłatach i wynikach historycznych.

Prospekt funduszu lub kluczowe informacje dla inwestorów można zazwyczaj znaleźć na stronie internetowej zarządzającego funduszem.

Obecnie na rynku istnieje szeroka gama funduszy inwestycyjnych i dla niedoświadczonego inwestora znalezienie funduszu pasującego do jego profilu oraz wybór najlepszego funduszu inwestycyjnego może być trudy. Dlatego też wskazane może być skonsultowanie się z doradcą finansowym, który omówi Twoje wątpliwości i zaproponuje strategię, dzięki której Twoje oszczędności będą w dobrych rękach.

Fundusz inwestycyjny: Rodzaje

W zależności od ryzyka, składu portfela czy polityki wynagradzania inwestorów istnieje wiele rodzajów funduszy inwestycyjnych.

Wśród głównych rodzajów funduszy inwestycyjnych, jakie możemy znaleźć, możemy wyróżnić następujące:

Fundusz obligacji: kapitał wspólny jest inwestowany w aktywa o stałym dochodzie.
Fundusz kapitałowy: kapitał wspólny jest inwestowany w aktywa kapitałowe.
Fundusz nieruchomości: większość funduszy nieruchomości skupia się na branży komercyjnej, takiej jak biura, magazyny i sklepy, ale niektóre zawierają również komponent mieszkaniowy.
Zrównoważone fundusze inwestycyjne: kapitał wspólny jest inwestowany w aktywa o stałym dochodzie i akcje.
Fundusz inwestycyjny gwarantowany: część kapitału wspólnego jest gwarantowana przez spółkę zarządzającą.
Fundusze hedgingowe: możliwości handlowe spółki zarządzającej podlegają mniejszym ograniczeniom prawnym. Innymi słowy, są to fundusze wysokiego ryzyka.

Czytaj także:

Najlepsi zarządzający funduszami hedgingowymi
Najlepsze fundusze inwestycyjne

Jakie są elementy funduszy inwestycyjnych?

Aby zrozumieć, czym jest fundusz inwestycyjny i jak działa, musimy wiedzieć, jakie są jego części i z czego się składają.

Jednostki uczestnictwa w funduszu inwestycyjnym

Liczba jednostek tworzących fundusz inwestycyjny nie jest wartością stałą, jak w przypadku akcji w spółce, ale zależy od zakupów i sprzedaży tych jednostek. Nabycie jednostek uczestnictwa nazywane jest subskrypcją, a sprzedaż jednostek uczestnictwa nazywana jest umorzeniem.

Jednostki uczestnictwa są zbywalnymi papierami wartościowymi, ale nie są zwykle przedmiotem obrotu na giełdzie, lecz są sprzedawane i odkupywane przez spółkę zarządzającą.

Właściciele funduszu inwestycyjnego

Tak jak w spółce są akcjonariusze, tak w funduszu inwestycyjnym są posiadacze jednostek uczestnictwa, czyli oszczędzający, którzy wnoszą swoje aktywa do danego funduszu inwestycyjnego i stają się posiadaczami jednostek uczestnictwa proporcjonalnie do wniesionych wkładów.

Każdy posiadacz jednostek uczestnictwa w funduszu może przystąpić do funduszu w momencie jego utworzenia lub w późniejszym terminie, a także może opuścić fundusz (otrzymując zwrot zainwestowanych środków) w dowolnym momencie.

Fundusz inwestycyjny: Wartość aktywów netto

Cena jednostek uczestnictwa w funduszu inwestycyjnym na określony dzień nazywana jest wartością aktywów netto. To właśnie ta wartość pozwala nam zobaczyć wyniki funduszu. Technicznie rzecz biorąc, wartość aktywów netto to całkowite aktywa funduszu inwestycyjnego podzielone przez liczbę wyemitowanych jednostek. Przykładowo, jeśli jednostki funduszu inwestycyjnego mają wartość aktywów netto 100 EUR, a inwestor chce zainwestować 2.000 EUR, to kupi 20 jednostek.

Wartość aktywów netto jest publikowana codziennie, z uwzględnieniem kursu zamknięcia giełdy.

Spółka zarządzająca funduszem inwestycyjnym

Spółka zarządzająca jest odpowiedzialna za zarządzanie i administrowanie funduszem inwestycyjnym. Należy wyraźnie zaznaczyć, że nie jest on właścicielem funduszu; właścicielami są zawsze posiadacze jednostek uczestnictwa. Spółka zarządzająca decyduje, gdzie inwestować aktywa funduszu, czyli określa politykę inwestycyjną funduszu.

Każdy fundusz inwestycyjny jest zarządzany przez jednego menedżera, ale menedżer może zarządzać więcej niż jednym funduszem inwestycyjnym w tym samym czasie. Firmy te pobierają bezpośrednio od funduszu inwestycyjnego opłatę za zarządzanie i administrowanie funduszem, zwaną opłatą za zarządzanie.

Firmy zarządzające są zobowiązane do regularnego przekazywania informacji o swoich funduszach do organów finansowych i są odpowiedzialne za prowadzenie rejestru jednostek uczestnictwa funduszy inwestycyjnych.

Depozytariusz funduszu inwestycyjnego

Rolą depozytariusza funduszu jest przechowywanie i nadzorowanie aktywów wchodzących w skład funduszu. Może to być bank, kasa oszczędnościowa, spółka papierów wartościowych lub kasa kredytowa, która jest zarejestrowana w KNF. Depozytariusz pobiera od funduszu inwestycyjnego opłatę za depozyt.

Jeżeli fundusz inwestycyjny zmieni powiernika, posiadacze jednostek uczestnictwa są uprawnieni do otrzymania pełnej kwoty swojej inwestycji bez ewentualnej opłaty za umorzenie.

Fundusz inwestycyjny: Jak działa?

Funkcjonowanie funduszu inwestycyjnego jest dość proste. Inwestując w fundusz inwestycyjny, kupujemy określoną liczbę jednostek w zamian za kapitał, który trafia do funduszu inwestycyjnego. Kapitał wspólny, czyli kapitał pochodzący od inwestorów uczestniczących w funduszu, jest inwestowany przez firmę zarządzającą na rynku akcji. W ten sposób nabywa się aktywa wszelkiego rodzaju, dywersyfikując portfel funduszu pomiędzy papiery wartościowe o stałym dochodzie, akcje, mieszane itp.

Wyniki funduszu inwestycyjnego są obliczane na podstawie zwrotu ze wszystkich aktywów posiadanych przez fundusz. Okresowo uczestnicy funduszu otrzymują zwrot, będący pochodną wyników zarządzania funduszem przez firmę zarządzającą.

Inwestor kupując jednostki uczestnictwa poprzez wpłaty, które wnosi, kupuje część funduszu, czyli tworzy mały portfel równy funduszowi.

Operacyjny fundusz inwestycyjny może zwiększyć lub zmniejszyć swoją wielkość z dwóch powodów:

Napływy lub odpływy inwestorów
Zmiany wartości rynkowej aktywów portfela.

Pierwszy powód nigdy nie będzie miał wpływu na inwestycję; będzie po prostu zmieniał cenę jednostek w zależności od zapisów lub umorzeń. To, co wpływa na inwestycję i wyniki inwestora, to zmiana wartości aktywów.

Przyjrzymy się teraz przykładowi funkcjonowania funduszu inwestycyjnego oraz temu, jak oblicza się nav funduszu.

Jaka jest wartość netto funduszu?

Dane:

Wartość jednostki: 100 euro
Liczba posiadaczy jednostek: 100
Liczba jednostek na posiadacza jednostki: 50

Aktywa funduszu = 100 euro/jednostkę x 100 posiadaczy jednostek x 50 jednostek/posiadacza jednostki = 500 000 euro

Całkowita liczba jednostek w obiegu = 100 posiadaczy jednostek x 50 jednostek/posiadacza jednostek = 5.000 jednostek.

Jak wejście i wyjście posiadaczy jednostek uczestnictwa wpływa na fundusz?

Zobaczmy teraz na przykładzie, jak wejście i wyjście uczestników wpływa na fundusz. Wyobraźmy sobie, że inwestor wchodzi do funduszu 5. z kwotą 6.000 euro. Musimy pamiętać, że w momencie dokonywania inwestycji inwestor nie zna liczby jednostek, które kupi, ponieważ będzie ona znana dopiero po poznaniu wartości aktywów netto funduszu na koniec dnia.

Teraz obliczymy wartość aktywów netto na koniec dnia 5, aby dowiedzieć się, ile jednostek kupił inwestor oraz ile jednostek składa się obecnie na fundusz.

Wartość aktywów netto wynosi 101,03 euro, więc inwestując 6 000 euro nabywasz:

6,000/$101,03/jednostka = 59,39 jednostek

Ostateczna wartość netto w piątym dniu to suma aktywów początkowych (504 370 euro) plus zyski kapitałowe (800 euro) i inwestycja dokonana przez nowego inwestora (6 000 euro). Do liczby jednostek w obiegu w dniu 4 dodajemy jednostki nowego inwestora (59,39).

Teraz zobaczmy, jak wpływa na to wykup. Jeśli inwestor (dowolny, niezależnie od wieku inwestycji) chce wypłacić 12 000 euro w dniu 6, to również musimy poczekać do końca dnia, aby dowiedzieć się, ile jednostek wypłaca. W pierwszej kolejności obliczymy zatem wartość aktywów netto funduszu inwestycyjnego na koniec dnia 6:

Wartość aktywów netto = (511.179 – 3.200)/5.059,39 = 100,40 EUR

Wartość aktywów netto wynosi 100,40 euro, więc umarzając 12 000 euro sprzedasz:

12,000/$100,40/jednostka = 119,52 jednostek

Umarzając 12.000 euro, inwestor sprzedał 119.952 jednostek, a wartość aktywów netto funduszu inwestycyjnego zmniejszyła się o 12.000 euro.

W ten sposób zobaczyliśmy, jak zmieniają się aktywa funduszu inwestycyjnego, gdy następują zmiany w wycenie jego aktywów oraz gdy jednostki są subskrybowane i umarzane.

Jaki jest minimalny kapitał, który należy zainwestować w fundusz inwestycyjny?

Fundusz inwestycyjny ze swej istoty nie posiada minimalnego kapitału do zainwestowania. Innymi słowy, nie wymaga minimalnego kapitału, gdyż jego celem jest akumulacja kapitału, niezależnie od jego wysokości.

Jednak zarządzający dużymi funduszami, w celu zwiększenia efektywności zarządzania, wymagają zazwyczaj minimalnego kapitału początkowego.

Fundusz inwestycyjny: Opłaty i koszty

Przystępując do funduszu inwestycyjnego trzeba ponieść pewne koszty, które wymienimy poniżej:

Opłata wstępna lub wpisowa: składka płacona jako pierwsza wpłata. Jest ona z reguły odwrotnie proporcjonalna do wielkości inwestycji (im więcej inwestujesz, tym mniej płacisz) i jest wyższa w przypadku tzw. funduszy akcyjnych niż zrównoważonych. Są też takie fundusze, które nie mają opłaty wstępnej: nazywa się je funduszami bez obciążenia.
Opłata za zarządzanie: jest to koszt ponoszony przez zarządzającego funduszem w związku z zarządzaniem funduszem. Opłata jest obliczana w skali rocznej, ale zazwyczaj jest wypłacana co pół roku, co kwartał lub co miesiąc.
Dodatkowa opłata za wyniki: jest to opcjonalna opłata, którą niektóre fundusze pobierają od siebie w celu nagrodzenia siebie, jeśli dzięki ich zdolnościom wyniki funduszu przekroczą pewien próg zgodnie z wcześniej ustalonymi parametrami

Możliwe jest śledzenie wyników cen akcji różnych funduszy w dokładnie taki sam sposób, a ceny, o których mowa, już uwzględniają wyniki funduszu.

Czym są indeksowe fundusze inwestycyjne?

Innym rodzajem funduszu inwestycyjnego dobrze znanym w świecie ekonomii, a zwłaszcza w świecie giełdy i rynków finansowych jest indeksowy fundusz inwestycyjny lub inaczej mówiąc fundusze indeksowe.

Ten typ funduszu bierze swoją nazwę od tego, że jest indeksowany do indeksu giełdowego, innymi słowy stara się odwzorować konkretny indeks giełdowy, taki jak IBEX 35, S&P 500, Nasdaq itp.

Innymi słowy, mówimy o funduszu zarządzanym pasywnie. Innymi słowy, firma zarządzająca komponuje swój portfel zgodnie z indeksem, który replikuje i stara się odwzorować wyniki indeksu w czasie. W zależności od wyników indeksu, wyniki funduszu będą wyższe lub niższe.

Podsumowując, fundusze inwestycyjne to instrumenty finansowe, które pasują do wszystkich profili inwestycyjnych. Możemy je określić jako instytucje pośrednictwa finansowego, których wyraźnym celem jest tworzenie wartości poprzez serię inwestycji. Istnieją różne rodzaje funduszy; to od uczestnika i jego profilu zależy, czy wybierze najbardziej odpowiedni do uzupełnienia swojego portfela. Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o kwestiach finansowych odwiedź Rankia Polska i uczestnicz w naszym blogu.

Jak wygląda opodatkowanie funduszy inwestycyjnych?

Choć dla wielu nieznana, dużą zaletą funduszy inwestycyjnych, poza ich dywersyfikacją, jest możliwość przemieszczania się między nimi bez konieczności płacenia podatku w kolejnym roku w zeznaniu podatkowym.

Pozwól, że wyjaśnię Ci to w prosty sposób. Wyobraź sobie, że kupiłeś akcje i że zbliża się duży spadek na rynkach. Twoją reakcją byłaby sprzedaż i wtedy zapłaciłbyś podatek od tego zysku lub straty w następnym roku. W przypadku funduszu inwestycyjnego tak by się nie stało.

Zaletą opodatkowania funduszy inwestycyjnych jest to, że można by w takiej sytuacji zmienić fundusz bardziej ryzykowny na dowolny inny o mniejszym ryzyku bez konieczności płacenia podatku. Zostaniesz opodatkowany dopiero wtedy, gdy sprzedasz fundusz, a pieniądze staną się częścią stanu Twojego konta bankowego. Więcej szczegółów na temat opodatkowania funduszy inwestycyjnych znajdziesz tutaj.

Jak mogę przenieść środki inwestycyjne?

Jedną z najczęstszych wątpliwości inwestora dopiero rozpoczynającego działalność jest to, jak przenieść fundusz inwestycyjny. Procedura jest zazwyczaj bardzo prosta, choć zależy od tego, czy chcemy przelać środki w ramach marketera, czy też przelew odbywa się pomiędzy różnymi podmiotami.

Przelewy trwają zazwyczaj od trzech do siedmiu dni roboczych. Natomiast w przypadku przelewów między instytucjami czas ten może się znacznie wydłużyć. Transfery mogą być całkowite lub częściowe, a w każdym przypadku fundusz docelowy musi spełniać wymóg minimalnych aktywów.

Pamiętaj, że te transfery nie wpłyną na Twoje rozliczenie podatkowe.

Zalety i wady inwestowania w fundusze inwestycyjne

Istnieje wiele zalet i wad inwestowania w fundusz. Ogólnie rzecz biorąc, przystąpienie do funduszu inwestycyjnego pozwala oszczędzającemu na inwestowanie swoich oszczędności bez konieczności bycia ekspertem finansowym. Wśród zalet, które inwestorzy odnajdują w nabyciu udziału w funduszu i które stanowią o jego atrakcyjności, jest fakt, że fundusz inwestycyjny, posiadając duży kapitał pochodzący z wielu źródeł finansowania, może nabyć aktywa, których indywidualny inwestor nie byłby w stanie nabyć.

Ponadto zarządzający jest zobowiązany do wyboru papierów wartościowych, sektorów rynku i obszarów geograficznych zgodnie z kryteriami dywersyfikacji, minimalizując w ten sposób ryzyko.