Model CAPM: Co to jest?

Pobierz w formacie PDF

Model wyceny aktywów kapitałowych (model CAPM) to model matematyczny opisujący związek między systematycznym ryzykiem inwestycyjnym a oczekiwanym zwrotem z aktywów, takich jak akcje. Opiera się on na relacji między współczynnikiem beta aktywów, stopą wolną od ryzyka (zazwyczaj stopą bonów skarbowych) i premią za ryzyko ceny akcji (oczekiwany zwrot rynkowy minus stopa wolna od ryzyka). Tutaj przyjrzymy się, czym jest model CAPM, niektórym jego założeniom, metodzie obliczeniowej, zaletom tego modelu i jego ograniczeniom.

Czym jest model wyceny aktywów kapitałowych (CAPM)?

CAPM (ang. Capital Asset Pricing Model) oblicza oczekiwany zwrot z inwestycji i może być wykorzystywany do wyceny określonych aktywów, takich jak akcje. Jest on stosowany w kontekście finansów korporacyjnych, umożliwiając powiązanie ryzyka inwestycji z rynkiem jako całością. Został opracowany w celu pomiaru poziomu ryzyka.

Przykłady ryzyka to stopa procentowa, kurs walutowy i inflacja. Dlatego perspektywa, z której rozważane są inwestycje, jest zasadniczo systematyczna. Informacje te są następnie powiązane ze zwrotem z inwestycji. W efekcie inwestor jest zainteresowany poznaniem premii za ryzyko. Oczywiście im wyższe ryzyko, tym wyższy musi być oczekiwany zwrot, aby uzasadnić inwestycję.

Model CAPM: Wzór

Aby obliczyć model wyceny aktywów kapitałowych, można użyć następującego wzoru:

Ra = Rrf + [Ba x (Rm – Rrf)].

Gdzie:

• Ra: oznacza zwrot z inwestycji. Oczekiwana stopa zwrotu z inwestycji
• Rtf: oznacza stopę zwrotu wolną od ryzyka. Stąd poziom zwrotu przy braku ryzyka. (Teoretyczna) stopa zwrotu, jakiej inwestor może oczekiwać od inwestycji wolnej od ryzyka w danym okresie.
• Ba: oznacza współczynnik beta inwestycji. Szczegółowe wyjaśnienie tego pojęcia znajduje się w kolejnych akapitach;
• Rm: oznacza oczekiwaną rynkową stopę zwrotu;
• Rm – Rrf= część w nawiasach odnosi się do premii za ryzyko;

Oczekiwana stopa zwrotu: Wzór

Zgodnie z założeniami, oczekiwana stopa zwrotu to nic innego jak średnia ważona stóp zwrotu z aktywów wchodzących w skład portfela inwestycyjnego. Aby ją obliczyć, można odwołać się do następującego wzoru:

E(Rp)= Suma (wi x E(Ri))

Oczekiwana stopa zwrotu jest istotną częścią obliczeń CAPM.

Współczynnik beta CAPM: Jak obliczyć?

Współczynnik beta CAPM to stosunek między zwrotem z inwestycji a względnym zwrotem z rynku i poziomem zwrotu wolnym od ryzyka. Tak więc, aby go obliczyć, należy najpierw obliczyć zwrot z inwestycji, następnie zwrot z rynku w danym okresie, RTF, czyli stopę zwrotu wolną od ryzyka, a na koniec obliczyć betę za pomocą następującego wzoru:

B = (ERi – rf) / (ERm – rf)

Gdzie B to beta, ERi to oczekiwany zwrot z inwestycji, ERm to zwrot rynkowy, a rt to poziom zwrotu wolny od ryzyka.

Premia za ryzyko rynkowe: Co to jest?

Jest to dodatkowy zwrot z inwestycji, która ma wyższy lub niższy poziom ryzyka niż stopa aktywów wolnych od ryzyka. Oznacza to, że inwestor otrzymuje premię za inwestowanie w aktywa z natury wolne od ryzyka.
Weźmy przykład obligacji, aby lepiej zrozumieć tę koncepcję. Kiedy inwestujesz w obligacje solidnej i stabilnej firmy, takiej jak Coca-Cola, poziom ryzyka jest niski. Ale premia również będzie niska.

W przypadku inwestycji w mniejszą spółkę poziom ryzyka jest wyższy, ale względna premia również będzie wysoka. Wyższa stopa procentowa, jaką musi zapłacić mniej stabilna spółka, odzwierciedla wynagrodzenie inwestora za ryzyko, jakie podejmuje, inwestując w spółkę, która jest mniej stabilna, a zatem obarczona wyższym ryzykiem niewypłacalności i utraty kapitału.

Model CAPM: założenia, zalety i wady

Zanim jednak poznamy zalety i wady tego modelu, należy pamiętać o jego założeniach:

Założenia modelu CAPM

• Ryzyko systematyczne i niesystematyczne: Model zakłada podział ryzyka na dwie kategorie: ryzyko systematyczne (inaczej ryzyko rynkowe) i ryzyko niesystematyczne (inaczej ryzyko specyficzne dla danego aktywa). Ryzyko systematyczne wynika z ogólnych warunków rynkowych i nie można go uniknąć poprzez dywersyfikację. Ryzyko niesystematyczne dotyczy specyficznych czynników związanych z danym aktywem i może być zminimalizowane poprzez dywersyfikację portfela.
• Rynek efektywny: Model zakłada, że rynek jest efektywny, co oznacza, że wszystkie dostępne informacje są uwzględniane w cenach aktywów. Innymi słowy, nie ma możliwości zdobycia stałej przewagi informacyjnej.
• Oczekiwana stopa zwrotu: Model opiera się na założeniu, że inwestorzy oczekują dodatkowej premii za podjęcie ryzyka inwestycyjnego. Premia ta jest proporcjonalna do ryzyka systematycznego i mierzona przez tzw. współczynnik beta.
• Stopa zwrotu bez ryzyka: Istnieje pewna stopa zwrotu, zwana stopą wolną od ryzyka, która odpowiada inwestycji o zerowym ryzyku, np. obligacjom skarbowym. Inwestorzy wymagają co najmniej tej stopy zwrotu jako rekompensaty za odrzucenie ryzyka.
• Model jednostronny: CAPM zakłada, że inwestorzy podejmują decyzje tylko na podstawie oczekiwanej stopy zwrotu i ryzyka. Inne czynniki, takie jak płynność czy manipulacje podatkowe, są pomijane.
• Współczynnik beta: Współczynnik beta mierzy wrażliwość aktywa na zmiany na rynku ogólnym. Aktywa o współczynniku beta większym niż 1 są bardziej wrażliwe na ruchy rynkowe, podczas gdy aktywa o beta mniejszym niż 1 są mniej wrażliwe.
• Model równowagi: Model zakłada, że ceny aktywów dostosowują się tak, aby osiągnąć równowagę między oczekiwaną stopą zwrotu a ryzykiem. Inwestorzy zrównoważą swoje portfele w taki sposób, aby oczekiwana stopa zwrotu odpowiadała premii za ryzyko.
• Brak opodatkowania i kosztów transakcyjnych: Model pomija wpływ podatków i kosztów transakcyjnych na decyzje inwestycyjne.

Zalety modelu CAPM

1. Prostota: CAPM jest modelem stosunkowo prostym do zrozumienia i zastosowania. Jego podstawowe założenia są intuicyjne, co ułatwia jego wykorzystanie.
2. Podstawy teoretyczne: Model ma mocne podstawy teoretyczne oparte na teorii portfelowej i teorii równowagi rynkowej.
3. Współczynnik beta: Współczynnik beta dostarcza miernika wrażliwości aktywa na zmiany rynkowe, co może pomóc inwestorom ocenić ryzyko inwestycji w porównaniu do ryzyka całego rynku.
4. Porównywalność: CAPM umożliwia porównywanie oczekiwanych stóp zwrotu różnych aktywów.

Wady Modelu CAPM

1. Założenia: CAPM opiera się na szeregu założeń, które często nie odpowiadają rzeczywistości rynków finansowych. Na przykład, założenie o efektywności rynku nie zawsze jest spełnione, a rynek nie zawsze działa w sposób doskonale zrównoważony.
2. Brak uwzględnienia dodatkowych czynników ryzyka: Model pomija wiele innych czynników ryzyka, które mogą wpływać na stopy zwrotu aktywów, takie jak inflacja, zmienność rynku, zmienne makroekonomiczne czy specyficzne dla branży czynniki.
3. Trudność w oszacowaniu stopy zwrotu bez ryzyka: CAPM wymaga oszacowania stopy zwrotu bez ryzyka, co może być wyzwaniem, zwłaszcza w warunkach niestabilności rynkowej.
4. Brak dokładności w przewidywaniach: CAPM często nie jest dokładny w przewidywaniu rzeczywistych stóp zwrotu aktywów, zwłaszcza w krótkim okresie czasu. Modele bardziej zaawansowane mogą lepiej radzić sobie z niestandardowymi sytuacjami rynkowymi.
5. Ograniczone zastosowanie: Model jest bardziej odpowiedni dla aktywów publicznie notowanych na giełdach, a mniej dla aktywów prywatnych czy nierynkowych.

Podsumowując, choć model CAPM jest krytykowany za nierealistyczne założenia, w wielu sytuacjach zapewnia on bardziej użyteczny wynik niż DDM czy WACC. Bardzo łatwo to obliczyć i przetestować.

Często zadawane pytania

Szukasz brokera do inwestowania?

Pobierz w formacie PDF